पंचतंत्रातील गोष्टींत अनेक निसर्ग वर्णने आहेत. पुण्यातील चार विद्वानांनी त्यांतील पर्वत,जलाशय,वृक्ष,पशुपक्षी,यांच्या वर्णनांचा सूक्ष्म अभ्यास केला. त्यावरून प्रत्यक्ष राना वनात फ़िरून त्यांनी ’लघुपतनक’कावळ्याचे कोटर असलेला वृक्ष , ’अरिमर्दन’ घुबडाचा गड,’हिरण्यक’ मूषकाचे विवर,’मंथरक’ कूर्माचे सरोवर अशी अनेक स्थाने शोधून काढली.त्यांचा "पंचतंत्रातील वनस्थली" हा शोधप्रबंध अनेकांनी वाचला असेल.
दगड आणि पृथ्वी
समजा पूर्ण विश्वात फक्त पृथ्वी आणि एक छोटा दगड अशा दोनच गोष्टी आहेत - त्याही एकमेकांपासून खूप लांब! असे समजूया की पृथ्वी आपल्या जागी स्थिर आहे आणि तो दगड "देवाने" त्याच्या हातात धरून ठेवला आहे. आता हळूच देवाने आपल्या हातामधून तो दगड सोडून दिला. गुरुत्वाकर्षणामुळे तो दगड पृथ्वीकडे खेचला जाऊ लागेल, त्याचा वेग वाढत जाईल आणि काही काळाने पृथ्वीच्या पृष्ठभागावर आपटेल.
(वाटेत वातावरण वगैरे काही नाही, ज्यामुळे दगड जळून जाईल हे शक्य नाही)
तर पृथ्वीच्या पृष्ठभागावर आपटताना त्या दगडाचा वेग किती असेल?
प्रेषक: अमित कुलकर्णी
हे चार संशोधक एकदा ’दधिपुच्छ’ जंबूकाच्या गुहेचा शोध धेत होते.प्रयत्‍नान्ती त्यांना पंचतंत्रातील वर्णन लागू पडणारी गुहा गवसली.दधिपुच्छा नंतर खरमखर सिंह तिथे राहात होता. त्यानंतर काही चोर वास्तव्याला होते. सद्ध्या गुहा रिकामी होती.त्या चार विद्वानांनी आत प्रवेश केला.गुहा आतून विस्तीर्ण होती.आत एक निळ्याशार पाण्याचे तळे होते.त्यात कमळे होती. मासेही होते.
संशोधकांना तळ्याच्या काठी एक रांजण दिसला.त्यात सुवर्ण मुद्रा ( मोहरा) होत्या. आता सूर्यास्त होऊन अंधार पडला होता.म्हणून त्यांनी ठरविले की रात्री गुहेतच राहायचे. सकाळी मोहरा वाटून घ्यायच्या आणि निघायचे.शिदोरी सोडून त्यांनी भोजन केले. तळ्याचे पाणी पिऊन ते झोपले.दिवसभराच्या श्रमाने दमलेल्या त्या चार जणांना गाढ निद्रा लागली.
रात्री चंद्र उगवला.गुहेच्या प्रवेशद्वारापाशी.असलेल्या दगडावर अनेक चंद्रकांत मणी बसवले होते.चांदण्यात ते एकदम प्रकाशित झाले.त्यांच्या परावर्तित किरणांनी गुहा मंद नील रंगात उजळून निघाली.
एका संशोधकाला जाग आली.पहातो तो इतर तिघे गाढ झोपेत.त्याने रांजणातील मोहरा मोजून त्याचे चार समान भाग केले.एक मोहर उरली. ती जलदेवतेला अर्पण केली. आपला भाग दडवून ठेवला. इतर तीन भाग रांजणात भरून तो झोपला.
थोड्या वेळाने दुसर्‍याला जाग आली.इतर तिघे झोपलेले. त्याने रांजणातील मोहरांचे चार समान वाटे केले.एक मोहर उरली.ती पाण्यात टाकली. आपला वाटा दडवून ठेवला.इतर तीन वाटे रांजणात ठेवून तो झोपी गेला.
नंतर तिसरा उठला. त्याने वरील प्रमाणेच केले. चौथ्याच्या हातूनही तसेच घडले. प्रत्येक वाटपानंतर एक मोहर जलदेवतेला मिळाली.
सकाळी चारही विद्वान एकावेळी उठले.चौघांसमक्ष रांजणातील मोहरांचे चार समान
भाग केले.या वेळीही एक मोहर उरली. ती जलदेवतेला दिली.
तर:
१.प्रारंभी रांजणात कमीत कमी किती मोहरा होत्या?
२.प्रत्येकाला मिळालेल्या मोहरांची संख्या किती?(सर्वांत प्रथम उठला त्याला अर्थातच सर्वाधिक मोहरा मिळाल्या)